Badania nad psychologią marzenia sennego

Badania nad psychologią marzenia sennego nie pozostawiają wątpliwości co do tego, że wszelkie tworzywo marzenia sennego pochodzi z doświadczenia aktualnego lub przeszłego. Obserwując rozwój psychiki dziecięcej, można dopatrzyć się jeszcze jednej fazy, którą wstawić należy między instynkt i myślenie archaiczne. Mianowicie w ciągu pierwszych paru lat życia dziecko zdobywa pierwsze wiadomości przedmiotowe          i językowe, wytwarza w sobie pierwsze hamulce, ale ogranicza się do pytań o nazwę przedmiotu, o jego miejsce, nie interesując się myślowo światem zewnętrznym. Dopiero około 3 roku życia zaczyna stawiać pytanie “dlaczego?” i stąd wiek ten uważa się za przełomowy rozwojowo. Zycie psychiczne zaczyna się wówczas przekształcać jakościowo, dziecko zaczyna przejawiać pracę własnej myśli, opracowując indywidualnie nabyte doświadczenie osobnicze. Okres do 3 roku życia odpowiada elementarnym “analizatorskim” czynnościom, owym zawiązkom gnozji, związanej z odruchowością warunkową. W tymże okresie przedarchaicznym pojawiają się też pierwsze hamulce psychiczne, których na poziomie instynktów jeszcze nie ma. Okres myślenia archaicznego trwa u dziecka od 3 do 7 roku życia. Dopiero wówczas pojawia się najwyższa warstwa psychiczna, w czasie której stopniowo, pod wpływem pomyślnych wpływów wychowawczych, przychodzi do uspołecznienia egocentrycznych popędów i do kształcenia się myśli przyczynowologicznej. Okres ten trwa aż do okresu, który ustawodawstwa określają mianem pełnoletności. W istocie aż do pełnego osiągnięcia optimum rozwojowego upływa przeważnie jeszcze więcej czasu. W każdym razie w okresie tym rozwój życia uczuciowego i intelektualnego idzie w parze, jak w ogóle podział ten uważany jest powszechnie raczej za sztuczny, gdyż życie psychiczne wykazuje jedność czynnościową. Z powyższego można wysnuć parę wniosków dotyczących przyszłego rozwoju człowieka. [patrz też: psycholog dziecięcy, psycholog poznań, psycholog warszawa ]